I) Bối cảnh vĩ mô
a) Mỹ
Vào năm 2022, lạm phát tại Mỹ đã leo lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, tỷ lệ lạm phát giá tiêu dùng cốt lõi của nước này đã giảm và hiện ở mức thấp hơn nhiều so với năm ngoái. Dữ liệu của Tradingeconomics.com công bố cho thấy trong tháng 8, tỷ lệ lạm phát cơ bản hàng năm ở Hoa Kỳ đã giảm xuống 4,3%, mức thấp nhất kể từ tháng 9 năm 2021, từ mức 4,7% của tháng trước, phù hợp với kỳ vọng của thị trường. Chỉ số PCE tăng 3,9% so với cùng kỳ năm ngoái, đánh dấu lần đầu tiên giảm xuống dưới 4% kể T6-2021. Mức tăng này cũng chậm lại đáng kể so với mức tăng 4,3% trong tháng 7, cho thấy đây là dấu hiệu đáng khích lệ mới nhất đối với các nhà hoạch định chính sách của Fed trong chiến dịch thắt chặt tiền tệ mạnh mẽ nhất trong nhiều thập niên để hạ nhiệt giá cả. Nhiều nhà kinh tế dự đoán lạm phát thấp hơn sẽ mở rộng cơ hội để Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) dừng tăng lãi suất trong năm nay và tiến tới giảm lãi suất bắt đầu từ quý 3/2024. Tuy nhiên Chỉ số giá tiêu dùng CPI ở Hoa Kỳ tăng 3,7% so với cùng kỳ, đây là một sự tăng tốc so với mức tăng trưởng 3,2% được ghi nhận trong tháng trước, làm dấy lên lo ngại nguy cơ lạm phát quay trở lại.
Nguồn: VNDIRECT
Trong cuộc họp tháng 9/2023, FED đã quyết định giữ nguyên mức lãi suất cho vay ở mức 5,25-5,5%. Bên cạnh đó, Fed cũng dự báo lãi suất vào cuối năm nay có thể ở mức 5,5-5,75%, đồng nghĩa với khả năng về một đợt tăng lãi suất trong những tháng tới.
Theo quan điểm của chúng tôi, mặc dù lạm phát lõi vẫn còn khá cao so với mục tiêu 2%, nhưng với tốc độ tăng trưởng hàng năm là 2,1% trong quý 2/2023 cùng với sự hạ nhiệt của thị trường lao động, chi tiêu hộ gia đình dựa vào tiền tiết kiệm dư thừa tích lũy trong thời kỳ covid giảm dần. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy Fed đang tiến gần hơn đến hồi kết và dự báo về chu kỳ thắt chặt tiền tệ của Mỹ không gây xuất hiện suy thoái, nền kinh tế Hoa Kỳ đã phục hồi đáng kể trong bối cảnh lãi suất chính sách tăng mạnh. Trong 3 tháng cuối năm 2023 chúng tôi vẫn kỳ vọng FED sẽ không tiếp tục tăng lãi suất tuy vậy vẫn sẽ giữ mức lãi suất hiện tại lâu hơn và bắt đầu giảm dần vào quý 3/2024.
b) Việt Nam
Kinh tế vĩ mô 9 tháng đầu năm 2023
Nguồn: VNDIRECT
Theo báo cáo tình hình kinh tế xã hội tháng 9 và 9 tháng đầu năm cho thấy, GDP quý 3/2023 tăng 5,33% so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ cao hơn so với tốc độ tăng trưởng cùng kỳ các năm 2020 và 2021. Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng cũng có thể thấy GDP quý 3/2023 đã có sự cải thiện so với 2 quý đầu năm (quý 1/2023 tăng 3.28%, quý 2/2023 tăng 4,05%). Khu vực công nghiệp và xây dựng mặc dù phải đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh tổng cầu thế giới suy giảm nhưng lại có sự hồi phục khá tốt với mức tăng trưởng đạt 5,2% svck cải thiện đáng kể so với mực tăng trưởng 2,1% trong quý 2/2023. Nhóm ngành dịch vụ lại có chút ảm đạm hơn khi tốc độ tăng trưởng chỉ đạt 6,24% tương đương tốc độ tăng trưởng quý 2/2023 và nhóm ngành nông, lâm, thủy sản vẫn tiếp tục mức tăng trưởng nhẹ.
Hoạt động sản xuất - kinh doanh trong nước trong quý III cũng ghi nhận sự tăng trưởng tích cực so với quý II. Cụ thể, tốc độ tăng giá trị tăng thêm ngành công nghiệp ước đạt 4,57% so với quý III/2022. Tính chung 9 tháng năm 2023, giá trị tăng thêm ngành công nghiệp tăng 1,65% so với cùng kỳ năm trước (quý 1 giảm 0,75%; quý 2 tăng 0,95%; quý 3 tăng 4,57%). Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) của Việt Nam đạt 49,7 trong tháng 9, giảm trở lại xuống dưới mốc 50 điểm sau khi đạt trên 50,5 điểm trong tháng 8. Bên cạnh đó, tốc độ tăng kim ngạch xuất, nhập khẩu dương trở lại sau nhiều tháng sụt giảm. Cán cân thương mại 9 tháng năm 2023 ước tính thặng dư trên 21 tỷ USD. Đây là mức tăng thấp nhất của cùng kỳ các năm trong giai đoạn 2011-2023. Nếu chỉ nhìn vào kết quả này có thể thấy điều kiện kinh doanh của các nhà sản xuất Việt Nam suy giảm, mặc dù mức suy giảm là nhỏ. Tuy nhiên, trong bối cảnh tổng cầu thế giới suy giảm, mức tăng này cũng đã phản ánh sự phục hồi trở lại của ngành sản xuất trong nước.
Nguồn: Tạp chí điện tử VNeconomy
Theo thông tin từ Bộ kế hoạch và Đầu tư ghi nhận lần đầu tiên cả nước vượt mốc giải ngân đầu tư công 50% trong 9 tháng. Tính đến hết tháng 9/2023, giải ngân đầu tư công ước đạt trên 363.000 tỷ đồng, bằng 51,38% kế hoạch, cao hơn khoảng 110.000 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022, tương ứng tăng 46,7%. Đây là thông tin tích cực đối với 1 trong 3 động lực tăng trưởng của nền kinh tế nước ta, bên cạnh tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Ngoài ra, môi trường đầu tư thuận lợi tiếp tục là yếu tố “hút” nhà đầu tư nước ngoài đăng ký dự án đầu tư mới và giải ngân vốn đầu tư trong tháng 9/2023. Với vốn FDI đăng ký tăng 3,8% so với cùng kỳ đạt 2,1 tỷ USD trong T9/2023. Vốn FDI thực hiện cũng tăng 6,5% so với cùng kỳ đạt 2,8 tỷ USD. Điều này giúp dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) duy trì tích cực tháng thứ 3 liên tiếp trong bối cảnh nền kinh tế thế giới có nhiều biến động khó lường. Đáng chú ý, vốn giải ngân FDI tiếp tục tăng 2,2% so với cùng kỳ và tăng 0,5 điểm phần trăm so với 8 tháng đầu năm với mức 15,91 tỷ đồng. Có thể thấy các giải pháp quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong những tháng đầu năm đã mang lại hiệu quả trong việc hỗ trợ tháo gỡ khó khăn để doanh nghiệp triển khai thực hiện giải ngân vốn đầu tư.
Nguồn: Tạp chí điện tử VNeconomy
Mặc dù tình hình quý 3/2023 được đánh giá là tích cực, song nhìn chung 9 tháng đầu năm 2023, GDP Việt Nam tăng trưởng 4.24% so với cùng kỳ năm trước chỉ bằng một nửa so với tốc độ tăng trưởng 8.85% so với cùng kỳ vào năm 2022. Điều này đồng nghĩa với việc mục tiêu tăng trưởng 6.5% là một thách thức lớn cho tăng trưởng quý 4/2023. Để đạt được mục tiêu như đã đề ra, trong quý 4/2023 tốc độ tăng trưởng cần đạt ít nhất 12% và điều này khó có thể xảy ra trong bối cảnh khó khăn hiện tại. Tuy nhiên, tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 9/2023 và Hội nghị trực tuyến Chính phủ với các địa phương, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu lựa chọn kịch bản tăng trưởng GDP cả năm khoảng 6% để tiếp tục phấn đấu đạt kết quả cao nhất có thể cho năm 2023. Vì vậy, Chúng tôi cho rằng Chính Phủ vẫn sẽ tăng cường và tiếp tục kéo dài các chính sách để giúp hỗ trợ phục hồi tăng trưởng nền kinh tế trong thời gian tới.
Chính sách tiền tệ
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 9/2023 tăng 1,08% so với tháng trước. Tính chung 9 tháng năm nay, CPI tăng 3,16% so với cùng kỳ năm trước; lạm phát cơ bản tăng 4,49% so với cùng kỳ năm 2022, cao hơn mức tăng CPI bình quân chung (tăng 3,16%). Nguyên nhân là do tại một số địa phương thực hiện tăng học phí theo lộ trình của Nghị định số 81/2021/NĐ-CP, giá gạo, xăng dầu, gas trong nước tăng theo giá thế giới, giá thuê nhà ở tăng là những nguyên nhân chính làm cho chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 9/2023 tăng 1,08% so với tháng trước. Dù vậy, vẫn có thể thấy lạm phát vẫn đang được kiểm soát tốt và thấp hơn mục tiêu 4,5% của cả năm 2023.
Với hàng loạt các sự kiện tiêu cực xảy như:
- Chính phủ Mỹ đã đẩy mạnh phát hành trái phiếu chính phủ để bù đắp thiếu hụt ngân sách, đẩy lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ lên mức cao nhất kể từ đầu năm 2023
- Tình trạng đầu cơ tỷ giá gia tăng để hưởng chênh lệch lãi suất giữa VND và USD, được hậu thuẫn mới xu hướng mạnh lên của DXY (lên mức cao nhất kể từ đầu năm 2023)
- Thêm vào đó lạm phát trong nước có xu hướng tăng từ cuối Q3/23.
Đã khiến cho áp lực tỷ giá tăng đặc biệt là trong tháng 8, khi tỷ giá trung tâm VND/USD chạm mốc 24.390 tại ngày 25/09/2023 tăng 1,3% so với cuối tháng 8 và 3,2% so với đầu năm.
Trước áp lực về tỷ giá thì sau một thời gian im ắng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã quay lại phát hành tín phiếu trên kênh Thị trường mở (OMO) kể từ 21/9-03/10 và đã phát hành tổng cộng 110.000 tỷ đồng kỳ hạn 28 ngày. Theo đó toàn bộ 110.000 tỷ đồng tín phiếu đều được đấu thầu thành công với lãi suất đấu thầu dao động trong vùng từ 0,49-1,18%/năm. Đây là đợt phát hành tín phiếu đầu tiên của NHNN kể từ tháng 3/2023 và động thái này diễn ra trong bối cảnh thanh khoản hệ thống ngân hàng đang ở trạng thái dư thừa. Xét về bối cảnh hiện nay, NHNN đang có các lợi thế nhờ lượng dự trữ ngoại hối đã được bổ sung trong giai đoạn 6 tháng đầu năm và có thể FED đã tiến gần đến giai đoạn cuối chu kỳ tăng lãi suất. Chúng tôi cho rằng động thái phát hành tín phiếu của NHNN là một cách thức nhằm điều chỉnh trạng thái thanh khoản ngắn hạn trên hệ thống nhằm hút bớt thanh khoản thị trường cấp 2 (thị trường liên ngân hàng) để giảm áp lực đầu cơ tỷ giá trong ngắn hạn và đây cũng là hoạt động thường thấy từ các ngân hàng trung ương.
Bên cạnh đó, mặc dù tăng trưởng tín dụng đã có sự tăng trưởng đột phá ở cuối tháng 9 từ 5,91% (ngày 21/9/2023) lên 6,92% (29/9/2023), tín dụng toàn nền kinh tế đạt khoảng 12,749 triệu tỷ đồng, tăng 6,92%. Nhưng so với định hướng tăng trưởng tín dụng cả năm 2023 khoảng 14-15% thì tăng trưởng tín dụng hiện tại vẫn đang ở mức thấp. Do đó, dựa trên số liệu thống kê về tăng trưởng tín dụng, cũng như sự quyết liệt của Chính phủ trong việc hỗ trợ tăng trưởng nền kinh tế năm 2023 chúng tôi cho rằng mặc dù vấn đề về tỷ giá là một nút thắt khó cần phải giải quyết nhưng kịch bản Ngân hàng Nhà nước đảo chiều chính sách sẽ không xảy ra trong năm 2023.
II) THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
- Thị trường chứng khoán Mỹ
Thị trường chứng khoán Mỹ đang trải qua giai đoạn khó khăn khi lạm phát tăng cao buộc FED phải tăng lãi suất để kiểm soát dòng tiền trong nền kinh tế. Sau 11 lần tăng lãi suất kể từ tháng 3 năm ngoái, chỉ số CPI đang giảm dần tuy vậy vẫn đang ở mức cao so với mục tiêu đề ra. Bên cạnh đó, nhờ vào bước đệm dự phòng từ các khoản vay với lãi suất thấp ở giai đoạn COVID-19, các doanh nghiệp sẽ không bị chịu áp lực đòn bẩy quá lớn từ chính sách thắt chặt tiền tệ của FED.
Hiện tại thị trường chứng khoán Mỹ đang chứng kiến chiết khấu từ những phát biểu của ông Jerome Powell (chủ tịch FED), việc FED vẫn giữ quan điểm cứng rắn khi vẫn tiếp tục một đợt tăng lãi suất trong năm nay và cắt giảm ít hơn vào năm 2024 sẽ dẫn đến môi trường lãi suất cao vẫn sẽ duy trì trong thời gian dài. Chính vì thế, thị trường chứng khoán Mỹ trong thời gian vừa qua đã có những phản ứng hết sức tiêu cực từ thông tin của FED. Do đó chúng tôi cho rằng TTCK Mỹ sẽ có xu hướng “Sideway down” trong quý 4 năm 2023.
- Thị trường chứng khoán Việt Nam
Dưới sự ảnh hưởng của thông tin công bố lãi suất của FED và chính sách phát hành tín phiếu của NHNN, Chứng khoán Việt Nam cũng đã gặp áp lực giảm sâu đặc biệt là VN-INDEX đã ghi nhận giảm hơn 100 điểm trong tháng 09/2023. Tất cả thông tin vẫn đang phản ứng tiêu cực đến thị trường trong thời gian vừa qua nhưng chúng tôi cho rằng VN-INDEX có thể sẽ sớm tìm lại được điểm cân bằng trong tháng 10/2023 sau khi đã chiết khấu các tin tức xấu nhờ vào các tín hiệu tích cực từ nền kinh tế như: (1) Lãi suất tiếp tục duy trì ở mức thấp và đẩy mạnh đầu tư công để thúc đẩy tăng trưởng GDP; (2) NHNN hỗ trợ đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng; (3) Chỉ số E/P đang ở mức hấp dẫn hơn lãi suất gửi tiết kiệm tại Ngân hàng Thương mại; (4) Xuất siêu 21,68 tỷ USD trong 9T/2023 và tiếp tục xu hướng tăng nhờ vào xuất khẩu hồi phục. Từ những thông tin tích cực trên cho thấy dư địa dự trữ ngoại hối vẫn còn rất lớn thể cân bằng tỷ giá USD/VND và chính sách tín dụng với lãi suất thấp sẽ dần thẩm thấu vào doanh nghiệp góp phần thúc đẩy lợi nhuận của công ty và tăng giá trị cổ phiếu trên sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam. Từ đó cũng gián tiếp giúp thị trường chứng khoán hồi phục và tăng trưởng trong thời gian tới. Vì vậy, chứng khoán hiện vẫn được đánh giá là kênh đầu tư hấp dẫn và sinh lời.
Nếu trong quý 3/2023 các cổ phiếu tăng mạnh là nhờ vào kỳ vọng lãi suất thấp của NHNN thì ở quý tới thị trường sẽ có sự phân hóa rõ rệt giữa các cổ phiếu. Những cổ phiếu tăng lên nhờ lãi suất thì sẽ duy trì tích lũy và biến động theo thị trường, còn cổ phiếu tốt sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh vào cuối năm nay. Do đó, nhà đầu tư cần chọn lọc kỹ lưỡng các cổ phiếu trên thị trường và nên ưu tiên đối với các cổ phiếu: (1) Có nền tảng cơ bản tốt, tiềm năng tăng trưởng lợi nhuận trong cuối năm 2023; (2) Các cổ phiếu đã chạm đáy lợi nhuận và đang phục hồi trở lại; (3) Cổ phiếu đang ở mức giá thấp hơn giá trị thực của doanh nghiệp. Một số nhóm ngành cổ phiếu tiềm năng tăng trưởng trong quý tới nhà đầu tư có thể quan tâm như: Bất động sản khu công nghiệp (SZC,KBC,IDC), Xuất khẩu (GIL,TNG,VHC,ANV), Chứng khoán (SSI,VCI,VND),..
Trong quý 4/2023, chúng tôi kỳ vọng VN-INDEX sẽ tích lũy với các phiên biến động tăng giảm xen kẽ nhau đáy sau cao hơn đáy trước và xu hướng chính của thị trường sẽ là đi lên.
Nguồn: Phòng phân tích đầu tư KSI
Ở trong báo cáo chiến lược 6 tháng cuối năm chúng tôi nhận định thị trường biến động quanh vùng 1.200 - 1.300 điểm nhưng với những diễn biến mới của thị trường chúng tôi đánh giá lại VN-INDEX sẽ dao động quanh vùng 1.100 - 1.200 điểm.